ግብርና ከመጠን በላይ ለምነት መጨመር እንደ ዋና ምክንያት ተደርጎ ይወሰዳል፡ የፋብሪካ እርሻ መጨመር የእንስሳት ምግብን ከመጠን በላይ መመረት ብቻ ሳይሆን የተለያዩ ብክሎች እና ፍግ በከፍተኛ ደረጃ መጨመርም ነው። ከመጠን በላይ መራባት እጅግ በጣም ብዙ ንጥረ ነገሮችን ያመጣል, በተለይም በማዳበሪያው ውስጥ ያለው ናይትሮጅን በአጠቃላይ ስነ-ምህዳሩ ላይ ከፍተኛ ተጽእኖ ይኖረዋል.
ናይትሮጅን
ናይትሮጅን (N) የሕያዋን ፍጥረታት መሠረታዊ የግንባታ ነገር ተደርጎ የሚወሰድ ሲሆን በውሃ፣ በአየር እና በአፈር ውስጥ ይገኛል።አስፈላጊው ንጥረ ነገር 78 በመቶ የሚሆነውን አየር ይይዛል፣ ነገር ግን ተክሎችም ሆኑ እንስሳት የከባቢ አየር ናይትሮጅንን መጠቀም አይችሉም። ይሁን እንጂ የተፈጥሮ ዑደት በአፈር ውስጥ በሚገኙ ረቂቅ ተሕዋስያን እንዲለወጥ የከባቢ አየር ናይትሮጅን ያስፈልገዋል. ይህ እፅዋቱ ማደግ ከሚያስፈልጋቸው ናይትሮጅን ውስጥ ጥቅም ላይ የሚውሉ ሞለኪውሎችን ይፈጥራል።
በዚህም ምክንያት እንስሳት እና ሰዎች ናይትሮጅንን በመምጠጥ የእጽዋት ምግቦችን በመመገብ እንደገና በሰገራ እና በሽንት ያስወጣሉ። እነዚህ ረቂቅ ተሕዋስያን እንደገና ይከፋፈላሉ, ይህም የተፈጥሮ ዑደትን ይዘጋዋል. ይሁን እንጂ የናይትሮጅን ዑደት ሚዛን በሰው ልጅ በተፈጥሮ ጣልቃገብነት በከፍተኛ ሁኔታ ይስተጓጎላል, በዚህም ምክንያት በአካባቢው ውስጥ ከመጠን በላይ ናይትሮጅን ያመጣል.
- ወደ 62 በመቶ የሚሆነው ከሰብል ምርት ነው የሚመጣው
- 33 በመቶው የሚሆነው ከእንስሳት ምርት ነው
- 5 በመቶው ከትራንስፖርት፣ኢንዱስትሪ እና አባወራዎች ይመጣሉ
በብዝሀ ህይወት ላይ የሚኖረው ተጽእኖ
የናይትሮጅን አቅርቦት መጨመር በባዮሎጂካል ልዩነት ላይ ከፍተኛ ተጽእኖ ያሳድራል እና እፅዋቱ ደረጃውን የጠበቀ መሆኑን ያረጋግጣል። ይህ የሆነበት ምክንያት በእጽዋት ውስጥ በተናጥል የተመጣጠነ ንጥረ ነገር መስፈርቶች ላይ ነው. አንዳንዶቹ ቃል በቃል ናይትሮጅንን ይወዳሉ እና ከዚህ ንጥረ ነገር ከመጠን በላይ አቅርቦት በጣም ይጠቀማሉ። በዚህ መሠረት በፍጥነት ይሰራጫሉ, ነገር ግን ከንጥረ-ምግብ-ድህነት ሁኔታዎች ጋር በተጣጣሙ ተክሎች ወጪ. ምክንያቱም እነዚህ በኋላ በናይትሮጅን አፍቃሪ ተክሎች የተፈናቀሉ ናቸው.
- ከፍተኛ ሙሮች በተለይ ተጎድተዋል
- ሰንደውም ተፈናቅሏል
- የዘር ጥጥ ሳር እና ሮዝሜሪ ሄዘር እየተስፋፋ ነው
በእፅዋት ላይ የሚያሳድረው ተጽዕኖ
ትርፍ ናይትሮጅን ወደ ጤናማ ያልሆነ ፣የተፋጠነ የእጽዋት እድገት እና የስር እድገቱ በመንገድ ዳር ይወድቃል። እፅዋቱ ብዙ ጊዜ ለስላሳ እና ስፖንጅ የሆኑ አዳዲስ ቡቃያዎችን ለመፍጠር ሁሉንም ጉልበታቸውን ይጥላሉ። ነገር ግን የሚጎዱት ቡቃያዎች ብቻ አይደሉም፣ ምክንያቱም ህዋሶች እና ቲሹዎች እንዲሁ በጥሩ ሁኔታ የተፈጠሩ አይደሉም። በዛፎች ውስጥ, የተፋጠነ እድገትን እንዲሁ ዘውድ ማቅለጥ ተብሎ የሚጠራውን ያመጣል. ይህ ለንፋስ መወርወር እና ለድርቅ በጣም የተጋለጡ ያደርጋቸዋል, ይህም ብዙውን ጊዜ በጫካ ውስጥ የንፋስ ጉዳት ያስከትላል. የፋብሪካው እርባታ እና ከመጠን በላይ ማዳበሪያ ከደን መጥፋት ጋር በቀጥታ የተቆራኙ መሆናቸውም ተረጋግጧል። የናይትሮጅን ከመጠን በላይ መጨመር በእጽዋት አለም ላይ የሚከተለው ተጽእኖ አለው፡
- የእጽዋቱ የአመጋገብ ሁኔታ የተረበሸ ሲሆን ይህም ለአቅርቦት እጥረት
- የባክቴሪያ እና የፈንገስ በሽታዎች ስርጭት እየጨመረ ነው
- ተክሎች ለአየር ንብረት ሁኔታዎች የበለጠ ተጋላጭ ናቸው
- የተሰበሰቡ ምርቶችን ማከማቸት የተበላሽ በመሆኑ በግብርና ላይ ምርትን ማጣት ሊያስከትል ይችላል
በውሃ አካላት ላይ የሚኖረው ተጽእኖ
በግብርና ላይ ከመጠን በላይ መራባት በውሃ አካላት ውስጥ የተመጣጠነ ንጥረ ነገር ይዘት እንዲጨምር ያደርጋል። የናይትሮጅን ውህዶች ወደ ሀይቆች፣ ወንዞች እና ባህሮች ፍሳሽ በመግባት ወደ ዉሃ መጥፋት ያመራል። ይህ ከቁጥጥር ውጭ የሆነ የውሃ ውስጥ እፅዋት እድገትን የሚያመለክት ሲሆን ይህም ከመጠን በላይ በሆኑ ንጥረ ነገሮች አቅርቦት ምክንያት ነው. Phytoplankton (አንድ-ሴል ያለው አልጌ) በተለይ ከዚህ የተትረፈረፈ ንጥረ ነገር ይጠቀማሉ እና በጅምላ ይመሰረታሉ። ይህ አረንጓዴ ቀለም ያላቸው እና የውሃውን ወለል የሚሸፍኑት አልጌ አበባዎች የሚባሉትን ያስከትላል. እነዚህ እንደ የረጋ ውሃ እና ቀስ ብሎ የሚፈሱ ውሀዎች ላሉ ስሱ ስነ-ምህዳሮች ልዩ አደጋን ያመለክታሉ።ምክንያቱም አልጌው ውሃውን “እንዲገለበጥ” ያደርጋል፡
- አልጌው ላይ ላዩን ይሸፍናል
- ያነሰ ብርሃን ወደ ታችኛው የውሃ ንብርብሮች ይደርሳል
- ፎቶሲንተሲስ ሊከሰት አይችልም እና የእጽዋት እድገት ተዳክሟል በዚህም የብዝሀ ህይወት ይቀንሳል
Phytoplankton የውሃ አካላትን ይጎዳል
አልጌዎች የሚቆዩት ከአንድ እስከ አምስት ቀናት አካባቢ ነው። ፋይቶፕላንክተን ከሞተ በኋላ ከውሃው በታች ሰምጦ እዚያ በሚኖሩ ባክቴሪያዎች ይሰበራል። ይሁን እንጂ ይህ ሂደት ኦክስጅንን ይፈልጋል, እሱም በተራው ከውኃ ውስጥ ይወገዳል. ከኤሮቢክ መበላሸት ሂደት የሚያስከትለው የኦክስጂን እጥረት በተጎዳው የውሃ አካል ውስጥ የእፅዋት እና የእንስሳት ሞት ያስከትላል። ከአሁን በኋላ በቂ ኦክስጅን ከሌለ, መርዛማ ንጥረ ነገሮች በቀጣይነት ይፈጠራሉ. የአናይሮቢክ መበላሸት ሂደት የሚባለው በዋናነት እንደ ሚቴን (CH4)፣ አሞኒያ (ኤን ኤች 3) እና ሃይድሮጂን ሰልፋይድ (H2S) ያሉ መርዞችን ያመነጫል፣ ይህም ዓሳውን የሚመርዝ እና የሚገድል ነው።በተጨማሪም እነዚህ መርዞች ብዙውን ጊዜ በባህር ምግቦች ውስጥ ይገኛሉ, ይህም ማለት በምግብ ሰንሰለት በኩል ወደ ሰዎች ይደርሳሉ. አልጌዎችም የሚከተሉት ውጤቶች አሉት፡
- phytoplankton "የሞቱ ዞኖችን" ይፈጥራል
- በባልቲክ ባህር 15 በመቶው የባህር ዳርቻ በሙት ዞኖች የተሸፈነ ነው
- phytoplankton በባህር ዳርቻዎች ላይ "የአረፋ ምንጣፎችን" ይፈጥራል
- በዚህም ምክንያት የቱሪዝም ኢንዱስትሪው ተጎድቷል
በአየር ንብረት እና በአየር ላይ ተጽእኖ
ማዳበሪያዎቹ አሚዮኒየም ይይዛሉ፣ይህም ወደ አሞኒያ (NH3) በማከማቻ እና በሚተገበርበት ጊዜ የሚቀየር ነው። አሞኒያ በምላሹ ወደ ከባቢ አየር ውስጥ በመግባት ጥሩ አቧራ መፈጠርን ይደግፋል. ነገር ግን ይህ በሰዎችና በእንስሳት ላይ ጎጂ ነው ምክንያቱም የላይኛው የመተንፈሻ ቱቦ ላይ ቀጥተኛ ተጽእኖ ስላለው ወደ የመተንፈሻ አካላት በሽታዎች ይመራቸዋል.በተጨማሪም የአሞኒያ ጋዝ የአሲድ ዝናብ ሊያስከትል ይችላል, ይህም ለአካባቢው ሁሉ ጎጂ ነው. ዝናብ በሚዘንብበት ጊዜ አሞኒያ ወደ አፈር ውስጥ ይመለሳል, እንደ ተጨማሪ ማዳበሪያ ሆኖ ያገለግላል እና ስለዚህ የአፈርን ከመጠን በላይ ማዳበሪያን ያበረታታል.
ነገር ግን ናይትሮጅን የያዙ ማዳበሪያዎች አሞኒያን ብቻ የሚለቁ አይደሉም፡
- የማዳበሪያው ማዕድን መፈጠር ናይትረስ ኦክሳይድ (N2O) ይፈጥራል
- ይህ በአየር ንብረት ላይ ከካርቦን ዳይኦክሳይድ (CO2) በ300 እጥፍ ይበልጣል።
- እና ከፍተኛ ውጤታማ የሙቀት አማቂ ጋዝ ተደርጎ ይቆጠራል
- ሚቴን(CH4) ተለቀቀ
- ይህ ለአየር ንብረት ከካርቦን ዳይኦክሳይድ በ25 እጥፍ ይበልጣል።
በአፈር ላይ ተፅዕኖ
በማዳበሪያው ውስጥ የሚገኘው አሞኒያ ወደ ናይትሬት (NO3-) በአፈር ውስጥ በሚገኙ ረቂቅ ህዋሳት ይለወጣል። እፅዋቱ ናይትሬትን የማይወስዱ ከሆነ ፣ ቤዝ መበስበስ ተብሎ የሚጠራው ይከሰታል።ናይትሬቱ በተፈሰሰው ውሃ ይታጠባል እና የአፈር አሲዳማነት ይስፋፋል። ምንም እንኳን አንዳንድ ተክሎች አሲዳማ በሆነ አፈር ውስጥ ማደግ ቢመርጡም ሁሉም ተክሎች በአጠቃላይ ከ 3 በታች በሆነ የፒኤች እሴት ማደግ ያቆማሉ. ይሁን እንጂ የአፈር አሲዳማነት በእጽዋት እድገት ላይ ብቻ ሳይሆን:
- በአፈር መዋቅር ላይ ለውጥ አለ
- የአፈር ረቂቅ ተሕዋስያን የኑሮ ሁኔታም ይለወጣል ይህም የአፈር ለምነትን ይጎዳል
- በአፈር ውስጥ ያሉ ንጥረ ነገሮች ታጥበዋል ይህም ማለት የተመጣጠነ ንጥረ ነገር አቅርቦት ቀርቷል
- መርዛማ ንጥረ ነገሮች ሊለቀቁ ይችላሉ(ለምሳሌ አሉሚኒየም)
- የምድር ትል ብዛት መቀነስ
የከርሰ ምድር ውሃ ላይ ተጽእኖ
በግብርና ላይ ከመጠን ያለፈ ማዳበሪያ በመጠጥ ውሃ ውስጥ የናይትሬት መጠን እንዲጨምር እንደ ቀስቅሴ ይቆጠራል። ምክንያቱም ተንቀሳቃሽ ናይትሬት ወደ የከርሰ ምድር ውሃ በሚፈስ ውሃ እና በመቀጠል ወደ መጠጥ ውሃ ውስጥ ስለሚገባ በተለይም በዝናብ ጊዜ. ምንም እንኳን ትንሽ ከፍ ያለ የናይትሬት መጠን ትንሽ የጤና ስጋት ብቻ ቢፈጥርም በቋሚነት ከፍ ያለ የናይትሬት መጠን ወደ የጨጓራና ትራክት እብጠት ሊመራ ይችላል። በተጨማሪም ናይትሬት በሰውነት ውስጥ ወደ ናይትሬት (NO2-) ሊለወጥ ይችላል, ይህም በትንሽ መጠን እንኳን ለጤና አደገኛ ነው. ይህ ምላሽ አሲዳማ አካባቢን ይፈልጋል, ለዚህም ነው የሰው ሆድ ለዚህ ተስማሚ አካባቢ ተብሎ የሚወሰደው. የናይትሬት ይዘትን በመጨመር የመጠጥ ውሃ መጠጣት የናይትሬትን መፈጠር ያበረታታል።
- ኒትሬት በተለይ ለጨቅላ ህጻናት አደገኛ ነው፡ “ውስጣቸውን ማፈን”
- ኒትሬት ወደ ደም ውስጥ ከገባ የቀይ የደም ቀለምን ስለሚያበላሽ የኦክስጂንን ትራንስፖርት ያበላሻል
- በመጠጥ ውሃ ውስጥ ያለው የናይትሬት ገደብ 0.50 mg/l ነው።
- በመጠጥ ውሃ ውስጥ ያለው የናይትሬት ገደብ 50 mg/l ነው።
ማስታወሻ፡
የእፅዋት ምግቦች ከፍተኛ መጠን ያለው ናይትሬትስ ይይዛሉ። ይሁን እንጂ እነዚህ አብዛኛውን ጊዜ በሕይወት ዘመናቸው ሁሉ በየቀኑ አይበሉም።
ከመጠን በላይ ማዳበሪያን ለማስወገድ የሚወሰዱ እርምጃዎች
የአውሮፓ ህብረት አስቀድሞ ለናይትሮጅን ከመጠን በላይ ማዳበሪያ ምላሽ ሰጥቷል እና የናይትሬትስ መመሪያን በ1991 አቋቋመ። በዚህም መሰረት ሁሉም የአውሮፓ ህብረት አባል ሀገራት የገፀ ምድር ውሃን እና የከርሰ ምድር ውሃን የመቆጣጠር፣ ለአደጋ የተጋለጡ አካባቢዎችን የመለየት እና በየአራት አመቱ የመፈተሽ ግዴታ አለባቸው። መመሪያው ጥሩ የግብርና ልምድ ደንቦችን ይዟል, ነገር ግን በበጎ ፈቃደኝነት ላይ የተመሰረተ ነው.
ከነበሩት ህጎች በተጨማሪ ከናይትሮጅን ጋር ከመጠን በላይ መራባትን በሌሎች ምክንያቶች ማስቀረት ይቻላል፡
- የእንስሳት እርባታን ከእርሻ መሬት ጋር በማገናኘት የእንስሳት ብዛት ካለው ቦታ ጋር እንዲስተካከል
- ያለውን ፍግ በቀጥታ በአፈር ውስጥ ይስሩ
- ማዳበሪያን ፣የማዳበሪያ ማሽኖችን ከሴንሰሮች እና/ወይም ከኮምፒዩተር ቺፖች ጋር በሚሰራጭበት ጊዜ ከፍተኛ የቴክኖሎጂ ዘዴዎችን ተጠቀም - ይህም ናይትሮጅንን በታለመ መልኩ ለመጠቀም ያስችላል
- የአየር ማጣሪያ ዘዴን በፋብሪካ እርሻ ፋሲሊቲዎች ውስጥ ጫን ይህ ልቀትን ሊገድብ ይችላል
ተደጋግሞ የሚጠየቁ ጥያቄዎች
ስጋን መተው በአካባቢው ላይ በጎ ተጽእኖ እንዳለው ያውቃሉ?
የሚታረዱት እንስሳት ጥቂቶች ተዳቅለው ስለሚቀመጡ፣ናይትሮጅን የያዙ ልቀቶች እና ፍግ በትንሹ ወደ ስነ-ምህዳር ይገባሉ።
የምድር ትሎች ለእጽዋት እጅግ ጠቃሚ እንደሆኑ ያውቃሉ?
ምክንያቱም አየሩንና ፍሳሽን እንዲሁም የአፈርን መቀላቀልና መበስበስን ስለሚያበረታቱ።
